بروز رسانی آذر ۱۷ام, ۱۳۹۷ ۲:۴۶ بعد از ظهر
ترجمه از دیدگاه پیتر نیومارک
ویرایش انگلیسی مقاله
در دوره ای که پیتر نیومارک (۱۹۸۱) آن را دوره ما قبل زبانشناسی ترجمه می نامند، بحث درباره ترجمه، حول پرسش کلی صورت می گرفت و آن این بود که ترجمه باید بهروش آزاد انجام شود یاروش لغوی. نظریه پرداز که خود را مجبور به انتخاب این یا آن روش می دید، پاسخ را به صورتی تجویزی و با استناد به یکی از چهار علت فرهنگی، اخلاقی، زبانی زیبا شناختی (و یا مجموعه ای ار این عوامل) بیان می کرد. پاسخهایی را که با استناد به عوامل فوق داده شده، می توان به طور خلاصه به صورت قضایایی متضاد به شرح زیر بیان کرد:
علت فرهنگی
الف. ترجمه وسائل ی فرهنگی است. متن اصلی را تا آنجا که ضروری است می بایست تغییر داد تا با فرهنگ مقصد سازگاری پیدا نماید .
ب. ترجمه وسائل ی فرهنگی است. متن اصلی را باید با کمترین تغییر ترجمه کرد تا نشان دهنده شیوه اندیشه و بیان ملتی دیگر باشد.
علت زبانی
الف. مترجم باید تا میزان امکان کلمات تعبیرات نویسنده را به کار ببرد از این راه زبان مقصد را غنی نماید .
ب. مترجم می بایست تا میزان امکان از به کار بردن کلمات تعبیرات نویسنده که زبان مقصد را فاسد می نماید پرهیز نماید .
علت اخلاقی
الف. مترجم بایستی لفظ به لفظ به نویسنده متعهد باشد.
ب. مترجم می بایست به روح اثر متعهد باشد.
علت زیبا شناختی
الف. مترجم می بایست با نقض قراردادهای عرفی زبان مقصد و آشنایی زدایی، غرابت زبانی متن مهم را تا میزان امکان به ترجمه منتقل نماید .
ب. مترجم می بایست غرابت زبانی متن مهم را به حداقل برساند و زبان ترجمه را تا میزان امکان طبیعی روان نماید .
دلیل های فوق، چنانکه گفته شد، تجویزی اند مبنایی سوبژکتیو دارند. هر کدام از آنها احتمال دارد در شرایط خاصی در جامعه ای مقبول واقع شوند در شرایط ویِژگزینشه دیگری نا مقبول. در تاریح ملتها بسیار زیاد پیش آمده است که زمانی مقبول واقع شده زمانی متضاد آن. مقبولیت این ها در نهایت تابع ذوق اهل قلم و شرایط اجتماعی فرهنگی زبانی دوره ای ویِژگزینشه است . در زمان جدید ، به ویژه در سه، چهار دهه اخیر که حوزه مطالعات ترجمه به تدریج شکل گرفته، نظریه پرداز ترجمه، وقتی حرف ازراهنمای ترجمه می نماید ، همچنان خود را به اصول کلی این یا آنروش محدود می بیند، اما در اینجا یک فرق مهم وجود دارد. نظریه پرداز دیگر تجویز نمی نماید ، بلکه با استناد به عوامل مختلف به خصوص نوع متن، به جای اینکه بگوید “بایستی ” این یا آنروش را به کار برد، می گوید این یا آنروش جهت ترجمه این یا آن متن به کار رفته است یا مناسب تر است دلایل عینی را نیز ذکر می نماید .
تغییر نحوه کار نظریه پرداز از تجویزی به توصیفی، اتفاق مبارکی است که در عرصه مطالعات ترجمه رخ داده است. این تغییر پیامدهای خیلی ی جهت مترجمان دارد. از عبارت این پیامدها یکی آن است که مترجم مجبور نیست از روشی پیروی نماید که در جامعه ادبیآموزش غالب در ترجمه به حساب می آید. انتخاب روش بستگی به مخاطب و به خصوص نوع متن دارد. انتخاب روش ی درست است که ترجمه برای خواننده مفید باشد یاروش با نوع متن تناسب داشته باشد. در واقع ، گزینش روش به مترجم واگذار شده است. مترجم جهت گزینش راهنمای بایستی آگاهي داشته باشد روش مناسب را با احساس مسئولیت و اعتماد به نفس گزینش نماید . این نکته دستاورد کمی نیست هر چند که ارزش آن همـواره به درستی درک نمی شود. کم نیستند مترجمانی که تمام انواع متون را به یکروش ترجمه می کنند برای انتخاب روش مناسب، آگاهي لازم لذا اعتماد به نفس ندارند دست به تجربه نمی زنند ترجیح می دهند ازراهنمای غالب پیروی کنند.
نوشته: دکتر غزاعی فر
منبع: فصلنامـه مترجم
